T&M czy FIX?

W sytuacji, w której pojawia się potencjalny projekt, jedną z pierwszych informacji, jaką chce usłyszeć klient, oprócz odpowiedzi na pytanie „czy się da”, jest informacja „za ile”. I tutaj pojawiają się dwie możliwości, modele rozliczenia projektu na T&M oraz FIX, których wybór znacząco wpływają na wycenę.

Dwa modele rozliczenia projektu.

Dla jasności, przez T&M (ang. Time & Material) rozumiemy sposób rozliczania prac, w którym firma świadcząca usługę, np. Cludo, obciąża Klienta za każdą przepracowaną godzinę (Time) plus za dodatkowe wydatki, jeżeli się pojawiają, takie jak hotel, przejazd (Materials). W zależności od czasu, jaki został poświęcony na pracę koszt całkowity może być różny. Przed startem prac usługodawca szacuje potrzebny czas i dodatkowe koszty, potrzebne do zrealizowania zadania, jednak, jak to z szacunkami bywa, nie ma gwarancji że się w nich zmieści. Zdarzają się więc projekty, których finalny koszt znacząco różni się od zakładanego przed startem prac. 

Jako FIX rozumiemy zadanie, którego koszt dla Klienta jest znany od początku i uwzględnia wszelkie prace i ewentualne dodatkowe wydatki, jakie usługodawca musi ponieść w celu zrealizowania zadania. Płatności odbywa się zazwyczaj po zakończeniu prac i ich odebraniu przez Klienta (lub po odbiorach cząstkowych dla większych projektów). 

Różnice w podejściu

Jedną z różnic w sposobie rozliczania projektów jest kontrola kosztów po stronie Klienta. Naturalnym wyborem Klientów (lubiących pełną kontrolę kosztów) jest projekt na zasadach FIX, w którym pełne ryzyko realizacji projektu jest po stronie dostawcy. Jest to często wybierany model rozliczenia projektów, jednak zazwyczaj droższy w porównaniu do projektu T&M. W przypadku projektu FIX, jeżeli projekt nie jest projektem powtarzalnym, usługodawca musi przeprowadzić proces R&D (Research and Developement) i/lub PoC (Proof of Concept) żeby dokładnie określić zakres prac i wycenić usługę. Dodatkowo wycena uwzględnia ryzyka, czyli dodatkowy koszt „ubezpieczenia” projektu, na wypadek nieprzewidzianych wcześniej zdarzeń. Podnosi to wycenę projektu. W projekcie T&M czynności R&D czy PoC są rozliczane wg. stawki godzinowej, przy której tracimy kontrolę nad kosztami (lub nad efektami pracy, jeżeli ogranicza nas budżet). Zatem Klient ma do wyboru, niższy koszt przy wyższym ryzyku, lub stały, wyższy koszt i dużo niższe ryzyko. Trzeba pamiętać, że premia za ryzyko może być dużą częścią wyceny FIX.

Kolejnym elementem różniącym oba podejścia jest wprowadzanie zmian w projekcie w trakcie jego trwania. W przypadku projektów T&M zmiany może wprowadzić w dowolnym momencie. Klient płaci za poświęcony czas, więc jeżeli dysponuje budżetem i akceptuje opóźnienie w realizacji, zmiany można wprowadzać bez żadnych ograniczeń. Przy projektach FIX na etapie wyceny bardzo precyzyjnie określany jest zakres prac i końcowy efekt. Wszelkie zmiany wymagają analizy i ewentualnej dodatkowej wyceny.

Który sposób rozliczania projektów jest korzystniejszy dla Klienta? 

Żeby odpowiedzieć na to pytanie należy się zastanowić, czy ważniejsze jest dla nas bezpieczeństwo finansowe i stała pozycja w budżecie przy mniejszej elastyczności i dużo mniejszym ryzyku, czy może jesteśmy skłonni zaakceptować wyższe ryzyko korzystając z niższej kwoty końcowej i większej elastyczności podczas realizacji projektu.

Autor artykułu:

Bartosz Szukała

Service Delivery Manager, PM, Architekt rozwiązań Contact Center, Analityk bizensowy. W branży CC od 17 lat. Zawsze od strony IT, ale uczę się spojrzenia biznesu. Od junior engineer, przez architekta do Service Delivery Managera. Lubię jak rzeczy działają tak jak powinny.